Selecciona una palabra y presiona la tecla d para obtener su definición.

  —244→  

ArribaAbajoVariedades


ArribaAbajoSan Dunstán, arzobispo de Cantorbery, en una cantiga del rey D. Alfonso el Sabio




Cantiga CCLXXXVIII


Como un ome boo de religion foy veer a ygreia, u iazía o corpo de Sant Agostín; et viú y de noyte Santa María é grandes coros d'ángeos que cantavan ant' ela


   Ele natural d' una terra
Foi, que ora e chamada
Cantaaria per nome,
Viçosa et abondada;
Et alí sempre fazía
Sa vida et sa morada,
Servind' a groriosa
Que aos seus non falece.

   Onde foi una vegada
Que se metéu en camynno
Pora veer o sepulcro
En que iaz Sant Agostynno;
Et pois foi en a eigreia,
Deitouse logo festynno
Ant' a capola de Virgen
Que os ceos escrarece.
—245→

   E él de noite jazendo,
Chegaron y muitos santos
Con a Virgen groriosa
Cantando mui dulces cantos;
Et tantos santos cantavan
Que vos non sei dizer quantos,
Loand'a Santa María,
Seu ben e sa granadece276.

E ar cantavan un verso
En que diz de com' onrradas
Son as almas en os ceos
Dos santos, e coronadas,
Aqueles que as carreiras
De Deus ouveron andadas,
Et por él prenderon morte
Que ao dem' avorrece.

   E as vírgeens cantavan
Ben ante Santa María;
Et huna d' essas donzelas
Contra as outras dizía:
Amigas, muy ben cantemos,
Ant' aquesta que nos guia;
Que a sa gran fremosura
Mais ca o sol esprandece.

   O ome boo tod' esto
Viú, et deu porén loores
Á Deus et pois á sa Madre
Que ê Sennor das sennores277.



El buen religioso, ú hombre bueno, se dice obispo en la misma leyenda, abreviada por Gil de Zamora278.

Item episcopus quidam, qui beatam mariam summa reverencia et devotione habebat, quamdam ecclesiam beate marie in nocte   —246→   media ex devotione adibat. Et ecce virgo virginum, comitata universo virginum choro, venienti viro occurrit. Et summo cum honore susceptum ad ecclesiam, ad quam tendebat, ducere cepit, precinentibus duabus ex choro puellis atque dicentibus:


Cantemus domino, socie, cantemus honorem,
Dulcis amor christi personet ore pio279.



Quos versus totus alius choros virginum resumendo percantat; predicteque bine cantatrices binos qui sequuntur280 versus subsequute sunt:


Primus ad yma, ruit magna de281 luce superbus;
Sic homo, cum tumuit, primus ad yma ruit.



Sicque virum dei cum tali processione usque ad ecclesiam perduxerunt, duabus semper incipientibus, et ceteris respondentibus.

La fuente, de que brotaron así la cantiga de Alfonso el Sabio como la leyenda de su docto y piadoso amigo Gil de Zamora, es probablemente la Crónica282 de Helinando, monje de Montfroid, que alcanza hasta el año 1204. Más cercana á la verdad histórica, desdobla el suceso ocurrido al santo arzobispo de Cantorbery283.

Circuire solebat idem sanctus post vigilias loca sancta, uno tantum comite comitatus. Quod dum faceret, audivit in ecclesia beatae Mariae, quae est juxta ecclesiam in qua sanctus Augustinus284 quiescit, alta voce cantari Gaudent in coelis animae sanctorum, antiphonam totam. Appropinquans autem ostio, et introspiciens per rimas, vidit totam ecclesiam immenso lumine plenam, et cuneum candidatorum ipsam antiphonam laetis canentem vocibus.

Alio tempore praefatam Virginis ecclesiam simili causa petebat;   —247→   et ecce beata Virgo Maria, numeroso virginum choro comitata, illi ocurrit; quem, cum summo honore exceptum, ad ecclesiam suam ducere coepit, praecinentibus duabus de choro puellis:


Cantemus Domino, sociae, cantemus honorem;
Dulcis amor Christi personet ore pio.



Quos versus choros virginum resumendo cantabat. Postea praedictae puellae binos versus, qui sequuntur, cantabant:


Primus ad ima ruit magna de luce superbus;
Sic homo, cum tumuit, primus ad ima ruit.



Sicque donec vir Dei in oratorium perductus est, virginum chorus primos, et virgines binae binos, sicut se habent in praefato Sedulii carmine cantaverunt.

En la segunda mitad del siglo XI había escrito, no sin elegancia, esta leyenda Osberto en su Vida de San Dunstán285; y pocos años después de haber fallecido el santo arzobispo († 988) su primer biógrafo B[ritfert?] sacerdote anglo-sajón286 redactó la que me place reproducir aquí textual, para tomar el hilo de la narración en su propio encabezamiento.

Huic igitur, dum in propria Praesulatus sui civitate commanebat, sanctae consuetudinis inter cetera sublimitaturn studia fuit, ut in secretis noctium temporibus sancta loca, propter multimodam populorum ad se venientium inhaesionem, vel etiam aliorum multorum occupationem, sancta semper psalmodia decantando lustraret. Et venit, hac lege religionis innexus, ad almi Patris Agustini aediculam, nocturnis, ut dixi, temporibus oraturus; et dum se sacris inibi suppleret orationibus, processit ad orientalem Dei Puerperae ecclesiam287, tantumdem precaturus. Cumque ad hanc propinquando psallendoque venisset, forte ex   —248→   insperato noctis eventu audierat insolitas sonoritarum voces, subtili modulamine in hac basilica concrepantes. At ille continuo per quemdam patuli foraminis hiatum inspiciens, vidit praelocutam ecclesiam omni esse fulgida luce perfusam, et virgineas turmas in choro gyranti hymnum hunc poetae Sedulii cursitanto cantantes: Cantemus, socii, Domino, etc. Itemque perpendit easdem post versum et versum voce reciproca, quasi in circumitionis suae concentu, primum versiculum ejusdem hymniculi more humanarum virginum repsallere, dicentes:


«Cantemus, socii, Domino, cantemus honorem:
Dulcis amor Christi personet ore pio, etc.»



El biógrafo toca en otro lugar y narra de muy distinta manera288 la primera parte del himno, á la que se refiere la cuarta estrofa de la Cantiga.

En esta biografía contemporánea de San Dunstán halla también su explicación y primer origen289 la Cantiga XXIII, que se intitula: Esta e como Santa María acrecentóu o vynnno no tonel, por amor da bona dona de Bretanna. La noble matrona, de regia estirpe, es la viuda Santa Elfleda; el rey, en cuyo obsequio se obró el milagro, es Ethelstán290 ó Aldestán, el que hizo traducir la Biblia en lengua sajona; y la escena finalmente pasó en Glastonbury (Somerset), de cuya célebre abadía era monje á la sazón y abad San Dunstán, antes de ser elevado en el año 958 á las cátedras episcopales de Worcester y de Londres, y el año siguiente á la metropolitana de Cantorbery.

Fidel Fita.