Selecciona una palabra y presiona la tecla d para obtener su definición.


ArribaAbajo Cantares y oraciones en quichua


ArribaAbajoCantares amatorios




39101243


ArribaAbajo Acaso ñoccaca
cualquiera achucani,
tantahuan miskihuan
sopanacho cany.




39111244

ArribaAbajo ¡Adiós, vida de mi vida!
¡Adiós, todo mi querer!
Si repusaj simanachu
mana ricuanquiñachu.

  —509→  


39121245

ArribaAbajo Allecotucuna huasimpuncumpi
aullan sinchita,
dueñonta suyaspa,
guailliuy cunampa.
¡Ñoccari nipita!  5




3912-a1246


ArribaAbajo Allccotucunapis puncun puncumpi
ainiellias ai niachan,
dueñon jamostin,
huaillia cucucian.
¡Ñoccari nipita!  5




39131247

ArribaAbajo Amachicata niguaichu
sonccoita nanachiguanki,
mana rejsiska llajtata,
ripuita yuyachiguanki.




39141248

ArribaAbajo Amañapis munaguaycho
después de haberme querido,
¡Pilliapis ckechuguasunchaj
el gusto que hemos tenido!




39151249


ArribaAbajo Ama tuta purinkichu
huarmi sua tumpachicúa,
caimanta jacaimanta caspa
presumen apachicúan.




39161250

ArribaAbajo ¡Ama viday munankichu
paloma que tiene dueño!
Ancha sinchi munacuipi.
Ha de volar a su dueño.

  —510→  


39171251

ArribaAbajo ¡Aura si, cunan si, vidita!
Pitac suan sonccoiquita,
chay supai aparapita
soncco sua ladronita.




39181252


ArribaAbajo ¡Ay, amapunis aisanki!
¡Palomaitaca!
Ñoccata guañuchiguay
¡ama paitaca!




39191253


ArribaAbajo¡Ay, caita maita!
¡Cahuai cai supaita!
Mana mai yachascacho
amor estimaita.




39201254


ArribaAbajo ¡Ay, de mí
que estoy onccoscca!
Sin saber
lo que me nana.




39211255


ArribaAbajo ¡Cachariguay, Rinconada!
¡Lagunillas suyaguashan!
Maipis allinta uyarishan
¡Jampulliai nihuashian!




3921-a1256


ArribaAbajo ¡Cachariguay, Rinconada!
Lagunillas suyaguasan,
mapis allinta uyarin
¡Jampullai urpi niguasan!




39221257


ArribaAbajo Ccainatuta tunaskaipi
soncoita suachicuni,
pilla mailla suahua
ccunan jina huaccanaipaj.




39231258


ArribaAbajo Ccainij kacka ccainij orckro
mainijtataj huatuschaiki,
phisco alayoj caspachu
phahuarispa humisckaiki.




39241259

ArribaAbajo Ccalapampa sonccoikipi
munainita tarporkarti,
cosechata occarijrispa
kishasllahuan tincorkani.




39251260

ArribaAbajo Ccampis munanacuspa,
ñoccapis mucho mejor;
con el pago que me has dado
has resentido mi amor.

  —511→  


3925-a1261

ArribaAbajo Ccampis imainaya,
ñoccapis mucho mejor;
con el pago que me has dado
has resentido mi amor.




39261262


ArribaAbajo Ccampis ñoccaipata,
ñoccapis campata,
tunasta micuni,
pata ccarallanta.




39271263


ArribaAbajo Ccan ñoccaraico,
ñocca ccangraico,
cceori canastita.




39281264


ArribaAbajo ¡Cerrito verde de arena!
sichincasa,
para mí todo es pena,
¡Ay, sí ripusaj!




39291265


ArribaAbajo Corincho torres,
huari cahuarisca;
jacai huarmisita
huainan cahuarisca.




3929-a1266


ArribaAbajo Challapata torres,
huari ccaguarisca,
cunan tiempo ccari
guarmi ccaguarisca.




39301267


ArribaAbajo Cullanccaña ripuni,
huatacama tijramuni,
manasinti sullahuanki,
llajtaikipi munaita.




39311268


ArribaAbajo ¿Chaccay puyu kahuascaita
ricurintaj chincarintaj?
Jinachari munascaita,
juvahuantaj cconcahuantaj.




3931-a1269


ArribaAbajo ¿Imainantac chacai puyu
yanayantac yurajyantac?
Chainachari munascaipis
yuyaguantac concaguantac.




39321270

ArribaAbajo Chai ñagüisituykimanta,
me he de sacar un retrato,
ccaccapis orcopipis,
Para verlos cada rato.

  —512→  


39331271


ArribaAbajo ¿Chairaicu ñoccaca
munaguay ninichu?,
maiquen lari tapis
munagguay ninicho.




39341272

ArribaAbajo Chasca chilicchi uyguacuskay,
pita maita llantusccanki,
ucta llantunaikipachu
uaccai niyuay karparccaiki.




39351273


ArribaAbajo ¡Chasca ñahui y condenada!
¡Ay, mi vidita!
Por eso serás mentada
¡Chorolqueña!




39361274


ArribaAbajo ¡Chunquituy, palomitay!
Mal paso no te he de dar,
y si mal pago te diese,
la vida me has de quitar.




39371275

ArribaAbajo Chuquisacamanta,
carta chamocta;
tucuy solterasta:
casarachon nisca.




39381276

ArribaAbajo Chuschaiquita tisaricuy
a ver manachos mana sunca,
chainata soncoinana
canta mana cahuasuspa.




39391277


ArribaAbajoDe esta banda a la otra banda
¡Linda, linda chirapita!
Cajnincacho munajcacho
laduikipi cunancama.




39401278


ArribaAbajo Diusllaguan ari cunanka
kausaspa tincuna kama,
y si guañopusaj chaire
huiñaipa huiñaininkama.




39411279

ArribaAbajo Diuslliaicuya mañakuiki,
huañuchihuay cuyahuaspa,
manach soncoiki nanan,
ñoccarecta ricuguaspa.




39421280


ArribaAbajoEn ningún tiempo de mí
nispita tapucunquichu,
borrame de tu memoria,
amaña ricuanquichu.

  —513→  


39431281

ArribaAbajo Guitarra guacachon,
arpay amapune,
tucuy casarachon
ñoccata amapune.




39441282


ArribaAbajo Higos higueracho
manzana, yuracho,
pipis can jinacho,
novio ojllajchachu.




39451283


ArribaAbajo Huarmita suani
pirca patallianta,
cebolla picascca,
mana cachinchascca.




39461284


ArribaAbajo Huasiki alapi,
ppisco tapachaco,
soltera guasimpi,
mozos yachacapo.




39471285


ArribaAbajo Huasipi puncupi,
guitarra guarcusca,
¿imallamanta
jetaiqui guarcusca?




39481286

ArribaAbajo Huasipi puncupi
sauce mollecito,
ususique huainan
José Manuelsito.




39491287


ArribaAbajo Huiñaicho ñocca causasaj
chicachaj ninahuaikipaj,
illiuchari huañucusaj
tujllia konkanahuaikipaj.




39501288


ArribaAbajo Hujsachapi puñoj masi
llijlla pura saunanascca,
¿imanajtin konkaikiman
si soncoi kanguan yachasca?




39511289


ArribaAbajo ¡Huyarihuay
sukistakeña!
¡Ay, caramba, ay, caramba!
komer pollerita.




39521290


ArribaAbajo Ichas chai puricaikipi
tuncunkiman munascaita
lloccejina ccanllamanta
nipriguay guacascaita.

  —514→  


39531291


ArribaAbajo ¿Imachus ñoccari cani
cintita celestita?
Kaicaro runaj llaptampi
culliay cohuay llijlllita.




39541292


ArribaAbajo ¿Imapac imapis
ccori tuminapis?
Laditullaiquipi
mana micuscapis.




39551293


ArribaAbajo ¿Imananchus cay soncoita
ccanllamansis yachacapun?
Jacu ripusun nispapis
kcumuicuspa huachacapun.




3955-a1294


ArribaAbajo ¿Imanantaj cay soncoita
huarmillaman yachacapun?
Jacu ripusun llajtaiman
kkumuicuspa huackacapun.




39561295


ArribaAbajo ¿Imanasactacj ccunanca
ña airun airuntas purini?
Sonconta suasac nispa
soncoita suachicuni.




3956-a1296


ArribaAbajo ¿Imanasajtaj ccunancca
imapitaj ricucuni?
Sonconta suasuj nispa
soncoita suachicuni.




39571297


ArribaAbajo ¿Imankani kai istante?
¿Qué es esto que ha sucedido?
Munaskaita chincachispa
yo ya estoy loco perdido.




39581298


ArribaAbajo ¿Imapac imapis
cori taminapis
unaicha carcapis
canca puniñapis?




39591299


ArribaAbajo ¿Imapactac huacchamancka
sonckoyquita choarcanqui?
Kaycka huacchamari nispa
kecsachauar ccaiman karcka.




39601300


ArribaAbajo ¿Imapachus rescerccayqui
chicata munacunaypac?
Tuta punchay ccan yuyaylla
mana ñoccapi canaypac.

  —515→  


39611301


ArribaAbajo ¡Jacu ripusun urpi
Tapacarita, Tapacarita!,
¿pitaj ima nihuasun?
¡kari huarmita, huarmi karita!




39621302


ArribaAbajo Jacu vida ripacusa
maya uvai llastanchacta,
ichas chaiguan libracusac,
mala lengua simimanta.




39631303


ArribaAbajoJacu viday ripusun
huallisito llagtanchajta,
angostura uraillasta,
yacu jina caparispa,
tio jina relusispa,  5
sauci jina ccaihuirispa,
huaira jina muyurispa.




3963-a1304


ArribaAbajo Jacu viday ripucusun
mayu ciraillajtanchajta,
mayujina khaparispa
tiyujina relucispa.




39641305


ArribaAbajo ¡Jera pampa, palomita!
Maipin ttapanchacamunqui,
triguta masccacoc rispa
ujhuan yananchacamunqui.




39651306


ArribaAbajo Jinachu puñullanqui
rischarilliuay munasquita,
kahualliahuanquichu
huyarihuay jainilliguayña.




39661307


ArribaAbajo ¿Juchaichucaseca, vidita,
munacususccai?,
¿Chairi mapi
chupantani?




39671308


ArribaAbajo ¡Jura pues, vidita!
Ñoccaj canaiquita
ñoccapis jurallasajtaj
ccpacanaikita
sonquetuipa llicahuiran  5
ñahuisnipa yananiñan.




3967-a1309


ArribaAbajo ¡Juraia, vidita!
Ñoca canaikita
ñocapis jurallasacta
campa canaikita.




39681310


ArribaAbajo ¡Kicharillahuay puncuikita
Mana suachuccani,
ususike munasketa
tolketaike cani!

  —516→  


3968-a1311


ArribaAbajo ¡Kicharillahuay urpi!
Ma suachuccani
ususiquej tolketan
ccashani.




3968-b1312


ArribaAbajo ¡Kicharillahuay, vidita!
Mana suachuccani,
huahuaytoj munasca
tolketaiki ccani.




39691313


ArribaAbajo Laguna cantupe
¡Tilegramita!
Carcancho guañupun,
¡chola bonita!
Guayquey cine puta  5
¡Tilegramita!
Guainaike guañupin,
¡chola bonita!




39701314


ArribaAbajo Lindo vestiduiki
misarran rinaiki,
jovenista caguaspa
gloriaman rinaiki.




39711315


ArribaAbajo Lomaguichaita rini
ojotay ppiticun,
imaillamantataj
tratunchaj pierdecun.




39721316


ArribaAbajo Loritupis caiman,
patata ppahuaiman,
munasccayman chayman
komerlla chchayayman.




39731317


ArribaAbajo ¡Lloraj cusi cusi!
¡Yana cusi cusi!
Hukta taricuspa
ya no me conoces.




39741318


ArribaAbajo Maita nini kai sonkoita
amaña munaichu nispa,
ccaparispas cutichiuan,
pailla puni canccanispa.




39751319


ArribaAbajo Mana chicata niguaycho
soncoita nanachiguanki,
sapa rato ripusag, ripusag,
munanki guaccachihuayta.

  —517→  


39761320


ArribaAbajo Marianituiki, Manuelituiki,
kantaka,
caspi chuapi micuchaskaiki
phencaita.




39771321


ArribaAbajo Mayomampis urmaicuni
ichas apahuancca nispa,
mayupis lamarpayahuan,
¡Pobre kanki usuy nispa!




39781322


ArribaAbajo Mayu cantitupi
¡Tilibrainita!
Chucurichaskaiki,
¡chola bonita!
Casarasunispa,  5
¡Tilibrainita!
Cusurichaskaiki,
¡chola bonita!
Cebollay sillasca,
¡Tilibrainita!  10
Freno caskillasca,
¡chola bonita!
... Casarini huarmi,
¡Tilibrainita!
Allin sigurasca,  15
¡chola bonita!




3978-a1323


ArribaAbajo Mayu canititupi
chucurichisccaiqui,
casarasajnispa
cusirichisccaiqui.




39791324


ArribaAbajo Munacuankichu.
munacusunaipaj,
sutinta huillahuay
sakepusunaipaj.




39801325


ArribaAbajo Munaccuiki nihuarkanki
maitac chai munacuiniiki,
kaka pichu, orko pichu,
chairi ruac llajetampichu.




39811326


ArribaAbajo Munaccuiki nihuarkanki
maitac chai munahuaskaiki,
chiriguanki chirichinki
huaira huanchi huairachinki.




3981-a1327


ArribaAbajo Munaskaiki nihuarlianki
maitaj chai munascaiquita,
chirimancho chirichinqui
huairamancho huairachinqui.




39821328


ArribaAbajo ¡Nihuay, nihuay imacuchay manta!
¿Chairi imapichu panta puni?
¡Huyariguay munaskita!
Cuntorlliancho llahuarta huaccan,
ñoccapis huaccallanitaj.  5




39831329


ArribaAbajoNipuni munaimancho,
huarmi celosa kanaikita,
takaikiman mamaikiman,
huaccaspa huilliakunaikita.

  —518→  


39841330


ArribaAbajo Ñocascani paikiscani
piñacuspa carkoneike;
soncoiki allincastin,
jampu laduininenke.




39851331


ArribaAbajo Ojotay piticcun
¿Pichus quiñachanman?
Pichus munahuajeha
japispa jallcharanman.




39861332


ArribaAbajo Palomitacuna sachampatapi,
pahueilla pahuacian,
irpitas ninta humicucucian.
¡Ñoccari nipita!




39871333


ArribaAbajo Palomitay, ccolilitay,
mana soncconta yachaspa,
pitan maytan munasccani;
mana soncconta yachaspa.




39881334


ArribaAbajo Palomitaita cochalitaita,
pusacapusaj Tupizanegta,
después no dirás, con tu impavidez,
que el amor se vende por el interés.




3988-a1335


ArribaAbajo Palomitaita
cochalitaita,
apa capusaj,
calamanejta.




39891336


ArribaAbajo¿Palomitay quichu cani,
huaccachicuanaiquipaj?
Palomitaiquiraj casaj,
chay pacha mari huaccasaj.




39901337

ArribaAbajo ¡Papachiuchi caspichaqui,
ancha cuentero cascanki!
Cunan tuta tunascaita,
huarmiiman huilliaicuscanki.

  —519→  


39911338


ArribaAbajo Pilcomayuguta pasaspa,
ama yacuta ujankichu;
pigumpis mayugumpis caspa
ama concaguankichu.




39921339


ArribaAbajo Pusacuai apacuai,
sombreroiqui copallampi;
pipis maipis tapusoitin:
-Toquillita nillahuanki.




39931340


ArribaAbajo Pustas risaj,
mulas orcasaj;
montaica chispa,
pusa capusaj.




39941341


ArribaAbajo Puyupis puyu kaininguan,
huaira manchaimanta chincan;
jinachari ñoccapis chincasaj,
mala lenguaj siminmanta.




39951342


ArribaAbajo ¿Qué tiene este runa
que me anda tojpiendo?
Los guatos de mi pollera,
ya me los anda pitiendo.




39961343


ArribaAbajo ¡Richari! ¿puñullianquichu?
¿Manachu sonecoiki nanan,
ñoccarecta ricuaspa, palomita?




39971344

ArribaAbajo Ripuy, ripuy, atiguchan;
¡pero mana ripuimancho!
Anke sonccoipes nanachon,
mana gustuta coimancho.




39981345


ArribaAbajo Runa guaguantaca
mis guacachinachui,
nipi supay apis,
munahuay ninachu.




39991346


ArribaAbajo Sacha sacha oritapi
tocar quena, quena,
casarahuay cunan,
perdichihua jina.




40001347


ArribaAbajo ¿Sauce lloroncho cascani
ccumuicuspa huacanaipaj?
Tataichu mamaichu casca,
mana concai atinaipa.

  —520→  


40011348


ArribaAbajo Saucesito en el río,
¡llora, llora, palomita!
¡Kampis ñoccaipataj!
¡ñoccapis kampata!
¡Lorito, trae la pata!  5
Jacai cholita ñoccaipataj.




40021349


ArribaAbajo Simpaikipi sipicusa,
brazos nikipi guañusac,
pechoykipi velacusag,
soncoikipi pampacusa.




4002-a1350


ArribaAbajo Humaiquita kumuicami
simpaikipi sipucusaj,
brazusnikipi huañusaj,
soncoikipi pfampacusaj.




4002-b1351


ArribaAbajo Chujcbaikipe sipicusaj,
brazos niiquipi huañupusaj,
soncoikipi pfampacusaj.




40031352


ArribaAbajo ¡Soncoitachus kahuaicuaj,
yahuarcohcapa huaittasca,
kiscasmanta ccarapasca,
jicun jicunta huaceaspa!




40041353


ArribaAbajo Sura, sura romero pampa,
keillo ucho kasparaspa,
kedakuy mana huacaspa,
pajta katihuankiman.




40051354


ArribaAbajo ¡Supaita, supay apachun!
Ama munacoj canampa,
ujtahuampi yachanampa,
pitachu munajcananta.




4005-a1355


ArribaAbajo Supaita supay apachun
ama munacuc canampa
uctaguanapis yachanampac
pitachuc munacunanta.




40061356


ArribaAbajo Sugta, sugta tutamanta
yo no sé cómo he venido,
soltero soy todavía
sugta, sugta tutamanta,
¡ay, vidita, velay lo que ha sucedido!  5
Soltero soy todavía.




40071357


ArribaAbajo ¡Takicuichaj huarmicuna!
Supay apaj keillacuna,
ñoccaiko karisitusca,
san Antonio huahuancuna.

  —521→  


40081358


ArribaAbajo Tarispa tarincuichari
imaimana soncoyocta,
maimanta ñoccajta jina yocta,
ccumuicuspa huacacojta.




40091359


ArribaAbajo Tucuipis casaran
ñocca keincha,
mana casaranicho.




40101360


ArribaAbajo Tunasta micuni
pata carallanta,
huarmina suani,
pirka pata llanta.




40111361


ArribaAbajo ¡Turca urpilita!
¡Vidalitay!
Ñocca huihuarcani;
lijran kaguacuspa
¡Vidalitay!  5
Pahuaspa ripusca.




40121362


ArribaAbajo Tuscuspa takispa,
runatac puñuchiri,
charanguito tiyapuan.
Sacampa yamamampa
cuerdas mu cunaca  5
huacampayamanta.




40131363


ArribaAbajo ¡Tusuricuy, palomita!
Kan manta yuyakuskaiki,
yinatan tusukuy nispa,
yuyarispa huakanampa.




40141364


ArribaAbajo Us chai callimanta
iakikamichiani
maqui chispay
masuachucani.




40151365


ArribaAbajo Uicuñitahuan, pucupucuan kantaka,
huacaisisonka ripoji;
jinahuacacho chaiñagüisniki marista,
ay ichas chaiguan samarichisaj soncoita.




4015-a1366


ArribaAbajo Uicuñitahuan, pucupucuan kantacca,
loman, lomanta purisisorca guacaspa;
jinatauacachun chai ñaguisnike marista,
ichapis chaiguan sama richisaj sonccoita.




40161367


ArribaAbajo Uiscachapis ccaiman
kakapis causaiman;
runa purecctencca ugta,
muyuspa chupaita ccagchaiman.




4016-a1368


ArribaAbajo Uiscachachus caiman,
kakapis causaiman;
solteras pasastin
silba payariman.

  —522→  


40171369


ArribaAbajo Yana nagüi, puca chujcha
tijera camui rejsiscaiqui!
Munascaiman rischacunqui
soncoita nanachiguanqui.




40181370


ArribaAbajo ¿Yuyankichu huaccanaita
munaskaita chincachispa?
Antes mari cusicuni,
ujpa maquin piña nispa.




40191371

ArribaAbajo¿Yuyairiy churaskaikita
makisniyman makiykita,
huacaspa nihuaskaikita:
mana maiccaj concanahuaykita?




4019-a1372

ArribaAbajo ¿Yuyankichu makikita
makipi churascaikita,
diuspaj sutinta ocarispa,
mana maiccaj concanahuaikita?




4019-b1373

ArribaAbajo¿Yuyankichu maquiquita
maquinan churascaikita,
diuspa sutinta ocarispa,
mana concaguanaikita?




40201374


ArribaAbajo ¿Yuyankichu maipachachus
kampa cani niarcanki,
ñoccari checachanispa,
kari soncoita corcaiki?